Xoa bóp bấm huyệt là phương pháp chữa bệnh đơn giản, phổ cập đã được hình thành từ lâu trong lịch sử y học và được ứng dụng rộng rãi, có kết quả chữa bệnh tốt. Xoa bóp bấm huyệt là phương pháp chữa bệnh không dùng thuốc, chủ yếu là dùng đôi bàn tay nhưng lại có tác dụng với nhiều chức năng và các hệ thống cơ quan trong cơ thể; phạm vi chỉ định khá rộng, nhất là các bệnh rối loạn cơ năng. Hiệu quả của xoa bóp, bấm huyệt, trình độ, kinh nghiệm của người thầy thuốc; mặt khác còn phụ thuộc vào trạng thái tâm lý, bệnh lí của người bệnh.
Tham khảo bài viết cách xoa bóp chữa đau mỏi cổ vai gáy
CÁCH XOA BÓP BẤM HUYỆT ĐIỀU TRỊ ĐAU MỎI CỔ VAI GÁY- LƯƠNG PHÚ TIỀM
Nội dung chính
1.1. Khái niệm
Xoa bóp là phương pháp dùng đôi bàn tay tác động vào da, cơ, gân, khớp của cơ thể con người nhằm mục đích nâng cao sức khỏe, phục hồi chức năng, phòng và chữa bệnh.
Khi nói xoa bóp bấm huyệt là nói tới việc chú trọng bấm huyệt trong xoa bóp. Bấm huyệt là thủ thuật khó, đòi hỏi kỹ thuật cao và trình độ lý luận tốt thì mới đạt hiệu quả mong muốn.
1.2. Nguồn gốc của xoa bóp
Từ lâu con người đã biết chữa bệnh bằng chính đôi bàn tay của mình. Lúc đầu mang tính tự phát như: gãi, cấu, xoa, bóp, ấn, nắn v.v. vào vùng bị ngứa hay đau nhức; quá trình lâu dài, từ thực tiễn đã đúc rút kinh nghiệm và tìm được phương pháp chữa bệnh hiệu quả bằng phương pháp xoa bóp – bấm huyệt.
Nhiều thế kỷ qua, nhân dân ta đã có nhiều danh y đề cập đến phương pháp chữa bệnh này như một thủ thuật có hiệu quả. Tuệ Tĩnh trong “Hồng nghĩa giác tư y thư” (thế kỷ 14), Hoàng Đôn Hòa trong “Hoạt nhân toát yếu” (thế kỷ 16), Hải Thượng Lãn Ông đề cập tới xoa bóp trong “Vệ sinh yếu quyết” (thế kỷ 18).
Từ đó tới nay, xoa bóp ngày càng phát triển. Trong xã hội phong kiến, một số người mù làm tẩm quất với các thủ thuật như: xoa, bóp, chặt, đấm, bẻ các khớp để gây cảm giác khoan khoái, giảm mệt mỏi, đau lưng, mỏi gối qua những giờ lao động mệt nhọc. Một số người được trưng dụng xoa bóp – bấm huyệt tại nhà với những môn phái khác nhau. Sau Cách mạng Tháng Tám, nền y học dân tộc được quan tâm phát triển, năm 1957 Viện Dân Tộc Y Học được thành lập, có phòng xoa bóp, có Bác Sĩ, Lương Y chuyên xoa bóp để điều trị một số chứng bệnh như: đau thần kinh tọa, đau khớp vai, đau lưng, di chứng tai biến mạch máu não, suy nhược thần kinh, thấp khớp mãn tính v.v. đã đem lại kết quả tốt. Đồng thời đã biên soạn tài liệu giảng dạy cho sinh viên y khoa dân tộc, phổ biến trong lĩnh vực thể dục, thể thao, trong các trại điều dưỡng các chuyên gia y tế nước ngoài. Hiện phong trào xoa bóp chăm sóc sức khỏe phát triển rộng khắp trên cả nước và quốc tế.
1.3. Những nhận thức đúng về xoa bóp
Xoa bóp là phương pháp phòng bệnh chữa bệnh như các phương pháp khác (dùng thuốc, châm cứu, mổ xẻ, thể dục, v.v.) cho nên:
– Có những chứng bệnh có thể dùng xoa bóp để chữa như: vẹo cổ, khớp hoạt động bị hạn chế, di chứng bại liệt trẻ em, bệnh thấp, đau lưng, tiêu hóa kém, mệt mỏi, suy nhược thần kinh, cảm sốt .v.v.
– Có những chứng bệnh có thể phối hợp xoa bóp với các phương pháp khác, xoa bóp ở vị trí thứ yếu như trong một số bệnh cấp tính: sốt cao hay một số cơn bệnh cấp cứu của các bệnh nội tạng,… ở đây xoa bóp có tác dụng giảm nhẹ triệu chứng.
1.4. Những điều chú ý khi chữa bệnh bằng xoa bóp
– Cần làm cho người bệnh tin tưởng vào phương pháp để người bệnh phối hợp tốt với thầy thuốc và phát huy sự nỗ lực chủ động trong quá trình đấu tranh với bệnh tật. Do đó, cần chú ý giải thích rõ nguyên nhân bệnh, chỉ dẫn người bệnh những điều cần chú ý và phương pháp tập luyện ở nhà.
– Cần có chẩn đoán rõ ràng rồi mới tiến hành xoa bóp. Không làm xoa bóp khi người bệnh quá đói, quá no. Trước khi làm thủ thuật nên để người bệnh ngồi nghỉ thoải mái 5 – 10 phút. Chú ý thủ thuật nặng hay nhẹ phải hợp với người bệnh. Ví dụ: đau ở chứng thực làm mạnh, ở chứng hư làm nhẹ và từ từ, lần đầu làm nhẹ, bắt đầu và kết thúc làm nhẹ, làm ở nơi đau phải chú ý sức chịu đựng của người bệnh không làm quá mạnh.
Sau một lần xoa bóp, hôm sau người bệnh thấy mệt mỏi là đã quá mạnh, lần sau cần giảm nhẹ.
– Khi xoa bóp, thầy thuốc phải theo dõi người bệnh, thái độ phải hòa nhã, nghiêm túc. Đối với người bệnh mới nhất là nữ, cần nói rõ cách làm để họ yên tâm phối hợp chặt chẽ với thầy thuốc và tránh những hiểu lầm đáng tiếc.
1.5. Chỉ định – chống chỉ định của xoa bóp bấm huyệt
1.5.1. Chỉ định
– Thư giãn
– Các chứng đau:
+ Đau đầu
+ Đau cổ gáy
+ Đau thần kinh liên sườn
+ Viêm quanh khớp vai
+ Hội chứng cổ vai tay
+ Đau lưng
+ Đau thần kinh hông to
– Các chứng liệt trẻ em, liệt người lớn:
+ Liệt di chứng bại não
+ Liệt mặt (do các nguyên nhân)
+ Liệt ½ người do tai biến mạch máu não
+ Liệt do chấn thương cột sống
– Thấp khớp hạn chế vận động: Viêm khớp dạng thấp, thấp khớp mạn v.v.
– Tiêu hóa kém
– Hen phế quản
– Huyết áp dao động
– Đau bụng kinh
– Đái dầm.
1.5.2. Chống chỉ định
– Các bệnh ngoài da:
+ Viêm da dị ứng;
+ Chàm;
+ Mụn, nhọt.
– Sai khớp, gãy xương hoặc nghi gãy xương.
– Đang viêm nhiễm sưng tấy.
– Vết thương hở.
– Các bệnh cấp cứu ngoại khoa.
– Các bệnh truyền nhiễm.
– Sốt cao.
– Các vùng cơ thể có khối u hoặc ung thư.
– Suy hô hấp, suy tuần hoàn.
– Trạng thái tâm sinh lí không ổn định:
+ Say quá;
+ Tâm thần kích động.
1.6. Đợt chữa bệnh và thời gian một lần xoa bóp
1.6.1. Đợt chữa bệnh
Để tránh hiện tượng nghiện xoa bóp và phát huy tác dụng, mỗi đợt chữa bệnh thường từ 10 đến 15 lần là vừa.
Với chứng bệnh cấp tính mỗi ngày có thể làm một lần.
Với chứng bệnh mạn tính thường cách một ngày làm một lần hay một tuần làm hai lần.
Tham khảo bài viết xoa bóp bấm huyệt chữa đau lưng
XOA BÓP BẤM HUYỆT ĐIỀU TRỊ ĐAU LƯNG CHUẨN ĐÔNG Y- LƯƠNG PHÚ TIỀM
1.6.2. Thời gian một lần xoa bóp
Nếu xoa bóp toàn thân thường từ60 đến 90 phút, nếu xoa bóp bộ phận của cơ thể thường từ 15 đến 20 phút.
2. Tác dụng của xoa bóp bấm huyệt
2.1. Theo lý luận y học cổ truyền
Hoạt động của tạng phủ, kinh mạch, lạc mạch là cơ sở cho hoạt động sống của cơ thể con người, trong đó hệ kinh lạc giữ vai trò quan trọng.
Hệ kinh lạc là hệ thống các đường dọc và ngang phân bổ chằng chịt khắp cơ thể; bên trong vào đến tạng phủ, bên ngoài ra đến cơ, da. Nhờ hệ kinh lạc, khí huyết được tuần hoàn để nuôi dưỡng tạng phủ và các bộ phận khác nhau của cơ thể, điều hòa âm dương, làm cho cơ thể thành một khối thống nhất, thích ứng được với những biến đổi từ bên ngoài tác động vào cơ thể, chống lại các quá trình phát sinh, phát triển của bệnh tật. Huyệt là nơi ra vào của nhiều loại khí: chính khí, dinh khí, vệ khí và cả tà khí v.v.
Khi cơ thể bị suy giảm khả năng tự vệ bởi chính những rối loạn bệnh lý do nguyên nhân từ bên ngoài, bệnh tà (tà khí) bao giờ cũng thông qua huyệt xâm nhập vào các lạc mạch, kinh mạch để vào sâu trong cơ thể.
Điều trị bằng xoa bóp – bấm huyệt, với những tác động hợp lý trực tiếp vào huyệt (bổ hay tả) giúp cho khí huyết được lưu thông, hoạt động chức năng được bình thường của các tạng phủ được phục hồi, khả năng tự bảo vệ của cơ thể được nâng cao, bệnh tà sẽ hết. Khi đó trạng thái cơ thể vốn có của nó được lập lại, sức khỏe được phục hồi, các chứng bệnh đau nhức được giải trừ (do thông bất thống – khí huyết lưu thông thì không đau, khi đau là khí huyết không lưu thông).
2.2. Theo lý luận y học hiện đại
Những thành tựu mới nhất của y học nghiên cứu sinh học con người đã hiểu sâu sắc hơn về cơ chế và tác dụng của phương pháp xoa bóp – bấm huyệt chữa bệnh.
Xoa bóp là loại kích thích vật lý, trực tiếp tác động vào da, cơ gân khớp và các cơ quan thụ cảm, gây nên những thay đổi của thần kinh thể dịch, nội tiết từ đó ảnh hưởng đến toàn thân.
2.2.1. Tác dụng đối với hệ thần kinh
Cơ thể thông qua hệ thần kinh có những phản ứng tích cực đối với những kích thích của xoa bóp.
– Xoa bóp ảnh hưởng rất lớn đối với hệ thần kinh thực vật, đặc biệt đối với hệ giao cảm, thông qua đó gây nên những thay đổi trong một số hoạt động của nội tạng và mạch máu. Ví dụ: Xoa bóp gáy, vai, lưng, ngực gây nên những thay đổi ở các cơ quan do thần kinh thực vật ở vùng cổ chi phối và các cơ quan do trung khu thực vật cao cấp ở chất xám não thất 3 chi phối. Do đó có thể dùng để chữa bệnh ở mũi họng, cao huyết áp, trạng thái thần kinh như: mất ngủ, rối loạn dinh dưỡng ở tay, đau nửa đầu do vận mạch.
Xoa bóp L1, L2 gây xung huyết vùng hố chậu nhỏ.
Xoa bóp lưng dưới, thắt lưng, vùng xương cùng để điều tiết dinh dưỡng và tuần hoàn các cơ quan trong hố chậu lớn, hố chậu nhỏ và chi dưới.
Phát C7 có thể gây phản xạ cơ tim (co lại).
Xoa bóp có thể gây nên thay đổi điện não: kích thích nhẹ nhàng gây hưng phấn, kích thích mạnh gây ức chế.
2.2.2. Tác dụng đối với da
Xoa bóp có tác dụng trực tiếp đối với da và thông qua da ảnh hưởng tới toàn thân.
- Ảnh hưởng trực tiếp đối với da:
Xoa bóp làm cho hô hấp, dinh dưỡng của da tốt hơn, tăng tính co giãn, làm bóng da, đẹp da, tăng cường chức năng bảo vệ cơ thể của da.
- Ảnh hưởng đến toàn thân:
Xoa bóp làm cho các tế bào tăng khả năng tiết các chất nội tiết, được đưa vào máu làm tăng cường hoạt động của mạch máu và thần kinh ở da. Mặt khác thông qua phản xạ thần kinh có tác dụng đối với toàn cơ thể, nâng cao quá trình dinh dưỡng và tăng năng lực hoạt động của cơ thể.
2.2.3. Tác dụng đối với cơ, gân, khớp
- Đối với cơ: Xoa bóp làm tăng chức năng của cơ, làm nhanh phục hồi chức năng của cơ. Khi làm việc nhiều dễ gây phù nề, co cứng gây đau, xoa bóp chữa rất tốt, ngoài ra xoa bóp còn làm tăng khả năng dinh dưỡng cho cơ, chữa teo cơ rất tốt.
– Đối với gân, khớp: Xoa bóp làm tăng khả năng hoạt động của gân, dây chằng, thúc đẩy khả năng tiết dịch trong cơ, khớp và tuần hoàn quanh khớp do đó còn có tác dụng chữa một số bệnh ở khớp.
2.2.4. Tác dụng đối với tuần hoàn
Xoa bóp làm giãn mạch, làm cho trở lực dòng máu giảm đi, trực tiếp đẩy máu về tim do đó làm giảm gánh nặng cho tim. Người cao huyết áp lại ít tập luyện, xoa bóp sẽ làm giảm huyết áp.
Khi xoa bóp số lượng hồng cầu hơi tăng, bạch cầu, huyết sắc tố có thể hơi tăng xoa bóp xong lại trở về mức bình thường, vì vậy làm tăng sức đề kháng cho cơ thể.
Xoa bóp trực tiếp tác động lên hệ lâm ba, làm cho tuần hoàn của lâm ba tốt hơn, do đó có tác dụng tiêu sưng.
2.2.5. Tác dụng đối với hô hấp, tiêu hóa và trao đổi chất
– Đối với hô hấp: Xoa bóp làm tăng dung tích sống, chữa phế khí thũng, hen phế quản, xơ cứng phổi v.v. ngăn chặn bệnh suy giảm chức năng thở.
– Đối với tiêu hóa: Xoa bóp làm tăng nhu động ruột và dạ dày, điều hòa chức năng tiết dịch, do đó cải thiện chức năng tiêu hóa.
– Đối với quá trình trao đổi chất: Có tác giả cho rằng xoa bóp làm tăng quá trình phân giải protein, tăng nhu cầu về dưỡng khí từ 10 – 15%, đồng thời cũng tăng lượng bài tiết thán khí.
Trên đây chúng tôi đã chia sẻ tổng quan đại cương, chỉ định và chống chỉ định, tác dụng của xoa bóp bấm huyệt . chúng tôi chỉ đưa ra những thông tin không đưa ra lời khuyên về y tế. hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn tốt nhất.
chúc các bạn sức khỏe tốt.